Modelarstwo z pasją

Witam.

Stałem się ostatnio szczęśliwym posiadaczem modelu A6M2 firmy FineMolds w skali 1/72./ Dowcip polega jednak na tym, że instrukcja montażu i malowania, znajdująca się w dwóch numerach czasopisma modelarskiego jest opisana" krzaczkami". Zdjęcia sugerują cio następuje:
kokpit - jasny szarozielony (coś zbliżonego do RLM 02)
reszta wnętrza kadłuba i wnęki podwozia głównego - zielony, metaliczny.
golenie podwozia głównego - czarnoszare?

kamuflaż - jasnoszary na wszystkich powierzchniach (oprócz oslony silnika - czarnej) lub ciemnozielony na powierzchniach górnych i bocznych, jasnoszary na powierzchniach dolnych.

Zapytuję zatem, czy mroki mojej niewiedzy na temat malowania "Zeke'a" ktoś rozjaśnić zechce?
Na razie wiem tylko to:

Gienek napisał(a):W Cesarskim Lotnictwie Marynarki oficjalnie występował jeden kolor na osłony silników i był to czarny półmatowy.
Problem z dostępnością farb w trakcie wojny (a zwłaszcza w końcowej fazie), i brak odpowiedniego zaplecza remontowego doprowadził do stosowania "czego popadnie. Brak też usystematyzowania barw w stylu amerykańskiego systemu ANA (czy naszego odniesienia do Federal Standard). Dlatego nieoficjalnie w literaturze spotykamy opisy rzekomych ciemno granatowych czy szarych.
Oficjalny i jedyny w IJN czarny na osłony zbliżony powinien być do FS 37040.

Pozdrawiam

Andrzej "Jostein" Kowalski

Samoloty te były budowane w w zakładach macierzystych tj. Mitsubishi oraz w zakładach Nakajima. W związku z tym lakiery zastosowane do malowania Zero różniły się a w Monografii nr 7 AJ-Press o A6M w/g FS przyjmuje się :
jasnoszary:
Mitsubishi : *6492
Nakajima: *4424
mniej więcej od 1943 górne powierzchnie pokrywano lakierem
ciemnozielonym:
Mitsubishi: *4092
Nakajima: *4424

Również czarny przeciwodblaskowy na osłonie silnika różnicował się nieznacznie. (Niepomnę) ale w Mitsubishi był 'bardziej' czarny a w Nakajima 'czarno-granatowy'.

Jeśli chodzi o wnętrze kabiny to nie dysponuję żadnym wiarygodnym źródłem, nie wiem jaka panuje teraz trend czy moda ale w obliczu tej ciemności maluję kabiny moich Zeków Humbrolem 150...., trudno

Jostein napisał(a):reszta wnętrza kadłuba i wnęki podwozia głównego - zielony, metaliczny

W rzeczywistości był to kolor aluminium pomalowanego tzw. aotake czyli bezbarwnym lakierem antykorozyjnym (z barwiącym dodatkiem w kolorze nazwijmy go turkusowo-morskim), póżniej stosowano sam lakier bezbarwny. Aby uzyskać ten efekt najlepiej pomalować na srebrno a na to niebieski clear + zielony clear w stos. 4:6.

Jeśli chodzi o kolor kabiny we wczesnych Zero to spotkałem się z bliżej niesprecyzowaną farbą zielono-oliwkowo-szarą (zdecydowanie "bardziej zieloną" niż RLM 02).

Osobiście uważam , iż farba do wnętrz wczesnych A6M , produkowanych w zakładach Mitsubishi , była zbliżona do British Cockpit Green [ tzw. Mitsubishi Interior Green , używany też do wnętrz samolotów Mitsubishi G3M i G4M ] . A6M z zakładów Nakajima miały inny [ OIDP , bardziej żółtawy , zbliżony do FS 34151 . ] , odcień wnętrza kabiny- reszta powierzchni wewnętrznych była kryta Aotake Iro .

tomek_chacewicz napisał(a):W rzeczywistości był to kolor aluminium pomalowanego tzw. aotake czyli bezbarwnym lakierem antykorozyjnym (z barwiącym dodatkiem w kolorze nazwijmy go turkusowo-morskim), póżniej stosowano sam lakier bezbarwny. Aby uzyskać ten efekt najlepiej pomalować na srebrno a na to niebieski clear + zielony clear w stos. 4:6

Albo użyć "gotowca" np. Gunze - 57 (seria C) lub 63 (seria H)

A która farba z tych Gunze wywołuje bardziej realistyczny efekt [ " spracowanej " ] kabiny A6M ??.

O, mój ulubiony samolot
Na temat kolorystyki A6M można by napisać wiele.Sama ilość zaobserwowanych na różnych szczątkach odcieni może przyprawić o ból głowy.Jednakowoż, gdyby spróbować to jakoś usystematyzować, to ja bym to zrobił tak:
Przede wszystkim tak jak wspomniał uruk-hai samoloty A6M2 budowane były przez dwa zakłady.Macierzyste Mitsubishi Jukogyo K.K. i (nawet w większej ilości) Nakajima Hikoki K.K.Skutkowało to drobnymi różnicami konstrukcyjnymi, ale także nieco różną kolorystyką.
1.Kokpit:
Na pewno można od razu wykluczyć odcień zbliżony do RLM 02.Jeśli chodzi o maszyny budowane przez Mitsubishi, to odcień zawierał się gdzieś w okolicach FS -4082 -4095 i -4098.Użycie Humbrola 150 będzie moim zdaniem w porządku.Można go jeszcze ostatecznie lekko "złamać" żółtym i oliwkowym.
Co do płatowców budowanych przez Nakajima jest trochę gorzej.Paleta barw jakie przewijały się przez całą produkcję A6M jest dość bogata.Szarozielony FS -4373 wydaje się być najwłaściwszym dla wczesnoprodukcyjnych A6M2.(co ciekawe,budowane w tych samych zakładach bombowce B5N miały inny kolor wnętrz,ale to zupełnie inna historia )

2.Reszta wnętrza kadłuba i wnęki podwozia:
Wnętrze kadłuba poza kokpitem miało kolor określany jako Aotake-iro (co tak naprawdę nie było oficjalną barwą a zielonkawo-niebieskawo-metalicznym zabezpieczeniem antykorozyjnym)
Samoloty budowane przez Nakajima miały wnęki podwozia również w kolorze Aotake.Co do tychże wnęk w samolotach produkcji Mitsubishi, to wiele wskazuje na to że były one koloru takiego jak i cały płatowiec z zewnątrz, czyli...

3.Kamuflaż:
Tu jest największa zabawa .Generalnie znów trzeba dokonać podziału na samoloty produkowane przez Mitsubishi i Nakajima.Jeszcze parę lat temu kolor powierzchni zewnętrznych określano jako nomen-omen Ame-iro czyli szary z zabarwieniem karmelowym.Obecnie określa się go jako kolor I2 Tsuchi-iro.W fabryce Mitsubishi (jako fabrycznie nowy) odpowiadał on FS -4201.Farba ta jednak utleniała się i szarzała,potrafiąc w wyniku eksploatacji dojść aż do kredowo bladej szarości właśnie w okolicach FS -6492 jak pisał uruk-hai.Samoloty produkowane w Nakajima malowane były również takim kolorem jednak jego odcień był ciut inny.Niestety nie jestem w stanie podać odpowiednika FS, wg wzornika Munsell jest to odcień 2.5 Y 5/3.W każdym razie kolor ten jest trochę bardziej brązowawy od swojego odpowiednika z Mitsubishi.
Co najciekawsze, a fakt ten "wypłynął" stosunkowo niedawno, powierzchnie sterowe malowano innym kolorem.Był to kolor szary określany obecnie jako J3 Hai-iro.Tradycyjnie oczywiście odcień różny dla obu zakładów.Dla Mitsubishi: Munsell 10 Y 5/1, FS -6165.Dla Nakajima Munsell 7.5 Y 5/1 dość podobny,trochę jakby jaśniejszy (znów mam problem z FS w tym miejscu...)
Według dr Rene Francillona, przejście na dwubarwny kamuflaż ciemnozielony/szary nastąpiło 3 lipca 1943 zarządzeniem Kwatery Głównej Japońskich Cesarskich Sił Morskich.Od tego momentu kamuflaż został oficjalnie uzupełniony o jednolite ciemnozielone powierzchnie górne.Kolor ten jak się łatwo domyślić,był różny dla różnych zakładów,ale jeśli chodzi o samolot A6M2 to był on już produkowany jedynie w zakładach Nakajima.Odcieni tego koloru,na jakie można natrafić jest co najmniej kilka, ale wydaje mi się że była to zieleń w okolicach FS -4094 lub -4077.Zniknęło również szarozielonkawe zabarwienie spodu,zastąpione kolorem szarym FS -6307 -6357.

4.Golenie podwozia:
Czarne.Ale tak naprawdę dobrze jest podeprzeć się zdjęciem.Samoloty znad Pearl Harbor na ten przykład miały czarne golenie podwozia,ale nie w całości.


5.Co do osłony silnika, to tak jak napisał kiedyś Gienek.Jedynym oficjalnym kolorem na te elementy był kolor czarny.Kolor ten był półbłyszczący lub błyszczący.Owszem,przybierał on różne odcienie od granatowo czarnego po czarnoszary i matowiał,ale odcienie te były efektem starzenia i płowienia farby.Nie było jakichś zakładowych dyrektyw na temat odcienia koloru.Na zachowanych fragmentach Zer produkcji Mitsubishi można zauważyć czarny kolor i vice versa.Granatowo-czarny na tych produkowanych w Nakajima.

Generalnie gdybyś mógł powiedzieć jakie malowanie najbardziej Cię interesuje,najłatwiej byłoby coś przypasować.Na przykład A6M2 biorące udział w operacji hawajskiej 7.XII.1941 pochodziły w całości z zakładów Mitsubishi a to zawęża już krąg poszukiwań.

Aha.Poniżej link do wzornika kolorów FS.Znaleźć tam można również odpowiedniki tychże w farbach modelarskich (nie wszystkie niestety...)
http://www.ipmsstockholm.org/colorchart ... rts_fs.htm

No to po prostu super! ame-iro gwizdał mi odpowiedź
Wszystko ślicznie napisał a mi pozostaje uzupełnić temat wnętrz. Zamiast linkować przekopiowałem to co kiedyś napisałem na innym forum:

Wszystkie wewnętrzne elementy samolotów japońskich zabezpieczane były półprzeźroczystym lakierem o odcieniu błękitnozielonym – to ten słynny Aotake Iro (lakier fenolowy Aotake Blue). Wierne odwzorowanie koloru jest raczej niemożliwe bowiem jego odcień zależny był od powierzchni duralu a nade wszystko od ilości warstw tegoż lakieru (napisał o tym powyżej tomek_chacewicz):

Przykład równomiernie położonego Aotake Iro:


Wnętrza kabin.
Błędem jest malowanie wnętrz kabin kolorem Aotake Iro. Pomimo istnienia tam tego lakieru wszystkie widoczne elementy (przez pilota) pokryte były lakierem mniej jaskrawym o nieokreślonej nazwie i barwie szaro-zielonej, oliwkowozielonej lub khaki. Możliwy jest kolor ochry. Często malowano w kolorze zewnętrznym kamuflażu. Z powodu braku norm kolor wnętrz kabin zależał też od producenta. Zera z Mitsubishi miały inny kolor niż Zera z Nakajima.

Podane za:
Ian Baker – „Navy Colours”
Ian Andrews – The Asahi Journal (Japanese Information International)

Bardzo prawdopodobny kolor wnętrza A6M2 -21 ( tu wyraźnie widać również Aotake Iro):

Panowie! Mogę tylko uchylić kapelusza przed Wami! Dziękuję Wam za tak szczegółową odpowiedź, która pozwoli mi ruszyć z pracami (powoli, niestety).

Ponieważ malowania są opisane tylko "krzaczkami" muszę wybierać "w ciemno". Jednym z nich jest maszyna pozbawiona radia (brak masztu antenowego) oznaczona ukośnym czerwonym pasem na tylnej części kadłuba, białem pasem na stateczniku pionowym i poniżej niego numerem "V-103" . Przypuszczam, iż latał na niej Saburo Sakai w Tainan Kokutai.

Druga maszyna posiada dwa pionowe pasy - białe - na tylnej części kadłuba, taki sam pas poziomy na stateczniku pionowym, oraz ponizęj numer "E II - 102". Przypuszczam, iż służyła w dywizjonie myśliwskim lotniskowca Zuikaku.

Jutro postaram się zrobić skan malowań i wrzucić na forum.

Pozdrawiam

Andrzej "Jostein" Kowalski

Gienek napisał(a):No to po prostu super! ame-iro gwizdał mi odpowiedź

Pardon...

Aha.No to chyba wszystko jasne.V-103 (jak najbardziej jest to samolot z Tainan Kokutai) to jeden z kilku samolotów na których latał Saburo Sakai.Pozostałe to V-107,V-128 i V-172.Na szczęście znane są numery seryjne dwóch z tych samolotów.V-172 to nr ser.5784, a V-103 właśnie, miał numer seryjny 3647 i został wyprodukowany 3 III 1942.Numer seryjny w konfiguracji 3xx7 wskazuje na samolot produkcji Mitsubishi Jukogyo.Jak słusznie zauważyłeś z samolotów Tainan Kokutai wymontowywano radiostacje, które uważano za zbyt ciężkie i zawodne.Samolot ten odnaleziono w 1993 na bagnach Guadalcanal i wówczas zidentyfikowano jego kolor jako zbliżony do FS 26350.
Drugi z samolotów EII-102 to jak najbardziej maszyna z Hikotai myśliwskiego lotniskowca "Zuikaku".W czasie operacji hawajskiej latał nim kolejny ze słynnych asów Cesarskiej Marynarki - Tetsuzo Iwamoto.A ponieważ tak jak wcześniej wspominałem Zera użyte w operacji hawajskiej pochodziły z zakładów Mitsubishi, więc i w tym przypadku na pewno nie było inaczej.
Nie mam pewności co do koloru pasów na samolocie Sakai.Coś mi się wydaje, że chyba oba (ukośny kadłubowy i na usterzeniu) były niebieskie.Sprawdzę później i dam znać (chyba że tym razem Gienek mnie ubiegnie )

Jostein napisał(a):ukośnym czerwonym pasem

...według Profile Aircraft 129 - niebieskim:


EDIT: do ame-iro - tak, tak, teraz zdążyłem

Się dokopałem.
Jeśli założyć, że opis sporządził ktoś kto badał wrak (a pewnie tak było), to jednak chyba było tak jak jest w instrukcji Fine Molds...
http://www.pacificwrecks.com/aircraft/a6m2/3647.html

ame-iro napisał(a):Jeśli założyć

Na wstępie napiszę - nie wiem jaki kolor pasa, nie bronię niebieskiego. Jestem do niego tylko tradycyjnie przyzwyczajony
Znalezienie wraku chyba niczego nie rozwiązało - brak tego fragmentu samolotu.
nadal więc to tylko domniemania.
Przez całe lata autorzy opracowań, monografii, producenci modeli przekonywali do pasa niebieskiego. Sam Sakai nigdy nie protestował i nie poprawiał.
Jedno ze znanych opracowań autorstwa H. Sakaida (Saburo Sakai and the Zero Fighter Pilots) powstawało w konsultacji właśnie z Sakai. Ilustrowane jest Zerem z niebieskim pasem ...
Można powiedzieć więc, że rewolucji nie ma - są po prostu nowe przypuszczenia (brak dowodów, brak zdjęć).

Gienek napisał(a):Na wstępie napiszę - nie wiem jaki kolor pasa, nie bronię niebieskiego.

A i ja się przy czerwonym nie upieram .Osobiście też mi jakoś zawsze było bliżej do niebieskiego.Takie też miałem pierwsze skojarzenie i w sumie tak jak mówisz.Nie da się tu chyba nic na 100% powiedzieć.Ale fakt faktem, J.Lansdale podaje że pas był czerwony.Może jakieś fragmenty kadłuba się jednak zachowały?...

Kurcze, czemu nie pstryknął zdjęcia? Sadysta jakiś, czy co?